O‘zbekiston ekologik nazoratni kuchaytirmoqda: yangi qo‘mita politsiya vakolatlari va kuch ishlatish huquqiga ega bo‘ladi

O‘zbekistonda atrof-muhitni muhofaza qilish sohasidagi asosiy tuzilma bo‘ladigan Ekologiya va iqlim o‘zgarishi bo‘yicha Milliy qo‘mita tashkil etildi. Tegishli farmonga prezident Shavkat Mirziyoyev imzo chekdi. Yangi idora sobiq Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirligi negizida shakllantiriladi, biroq Vazirlar Mahkamasidan chiqarilib, mavjud shtat saqlanib qoladi.

Qo‘mita mamlakatning yagona ekologik siyosatini amalga oshiradi: qulay ekologik muhitni ta’minlash, tabiatni muhofaza qilish, «Yashil makon» loyihasini davom ettirish, cho‘llanishga qarshi kurash hamda global isish oqibatlarini yumshatish. Qo‘mita to‘g‘ridan-to‘g‘ri prezidentga hisobot beradi, uning raisi esa davlat rahbarining ekologiya bo‘yicha maslahatchisi maqomini ham egallaydi.

Hujjatda qo‘mitaning mustaqil maqomi alohida ta’kidlangan: u boshqa davlat organlariga bo‘ysunmaydi va uning faoliyatiga aralashish taqiqlanadi. Hududiy bo‘limlar mustaqil ravishda ishlaydi va faqat markaziy apparatga bo‘ysunadi. Qo‘mita tarkibida O‘rmon barpo etish va cho‘llanishga qarshi kurash agentligi, Gidrometeorologiya xizmati agentligi va Oqova chiqindilarni boshqarish agentligi faoliyatini davom ettiradi. Turizm qo‘mitasi esa alohida idora sifatida ajratildi. Shuningdek, Analitik nazorat markazi negizida Ekologik monitoring bo‘yicha milliy markaz tashkil etildi.

Qo‘mita bir qator respublika miqyosidagi tashabbuslarni amalga oshiradi:

• «Chiqindisiz hudud» — chiqindilarni qayta ishlash tizimini yaxshilash;

• «Toza havo» — atmosfera sifatini oshirish;

• «Yashil makon» — 2028 yilgacha viloyatlarda kamida 100 gektar maydonda botanika bog‘lari tashkil etish;

• «Ekotadbir» — ekologik madaniyat va sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilish;

• «Bionasldorlik» — bioxilma-xillikni kelajak avlodlar uchun asrab qolish.

Qo‘mita huzurida «Ekoloyihalar fabrikasi» nomli loyiha ofisi ochiladi. Bu yerga xorijiy va mahalliy mutaxassislar orasidan 15 nafargacha ekspert kontrakt asosida jalb etiladi.

Alohida e’tibor Ekologik nazorat davlat inspeksiyasi — Ekopoliya tashkil etilishiga qaratilgan. U yuridik shaxs maqomiga ega bo‘lmaydi, qo‘mita raisi tomonidan boshqariladi. Tuzilma vazirlik inspeksiyasi, tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha hududiy prokuraturalar va optimallashtirilgan prokuratura bo‘linmalari negizida shakllantiriladi. Ekopoliya ekologik xavfsizlikni ta’minlash va huquqbuzarliklarning oldini olish bo‘yicha huquqni muhofaza qilish vakolatlariga ega bo‘ladi.

Xodimlarga jismoniy kuch, maxsus vositalar (elektroshoker) va xizmat qurolidan (rezina o‘q yoki to‘r o‘tuvchi moslamalar) foydalanishga ruxsat beriladi. Har bir xodimning formasiga bodikameralar o‘rnatiladi. Qonunchilik yangilangunga qadar «Ichki ishlar organlari to‘g‘risida»gi qonun normalari qo‘llanadi. Ekopoliya ekologik zonalar bo‘yicha bo‘linmalar tuzishi mumkin — bunda ma’muriy chegaralar inobatga olinmaydi.

Farmon va qaror ijrosi ustidan nazorat prezident administratsiyasi rahbari Saida Mirziyoyeva zimmasiga yuklatildi.